logo

Beskid Niski

Kolejne cerkwie Beskidu Niskiego oraz kościoły w Binarowej i Bieczu

Przyszedł czas na pożegnanie z górami i cerkwiami. Na odjezdnym wpadliśmy jeszcze do kilku cerkwi, przejeżdżając z Beskidu Niskiego przez Sądecczyznę i Małopolskę:

1. Uście Gorlickie

Cerkiew św. Pareskewy w Uścu Gorlickim zbudowana w II poł. XIX wieku przeszła burzliwe koleje losu, aby wrócić do wiernych greckokatolickich. Nie jest ładna, choć jej ściany kryte są gontem. Zbyt jest masywna i ciężka, mimo łamanych, blaszanych dachów namiotowych z makowicami. Ale za to w środku jest co podziwiać. Cerkiew pokryta jest XVIII – wieczną polichromią i posiada piękny ikonostas z tego samego wieku. Ciekawostką w nim jest przedstawienie pod ikonami namiestnymi płaskorzeźb, przedstawiających Adama i Ewę oraz proroków zamiast ikon. Drzwi diakońskie zostały wykonane z jednego kawałka drzewa. W świeżo odremontowanym ołtarzu bocznym zachwyca piękna ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem za złotym tle a w trakcie restauracji pozbawiono przemalowań obraz dolny i przestawia on teraz Chrystusa złożonego w grobie.

Uście Gorlickie
Część wspaniałego ikonostasu w cerkwi w Uścu Gorlickim

ikona Matki Boskiej   środek   patron
Osiemnastowieczne ikony w ikonostasie

wrota       drzwi diakońskie
Wrota carskie i diakońskie

polichromia   święty
Interesująca polichromia ozdabia ściany cerkwi

obraz boczny
Piękna świeżo odrestaurowana ikona Matki Boskiej w bocznym ołtarzu

2. Czarna

Cerkiew w Czarnej jest jedną z najładniej położonych łemkowskich świątyń. Leży na zboczu, nad potokiem, po przeciwnej stronie drogi, prowadzącej przez Czarną i prowadzi do niej malownicza ścieżka, ogrodzona drewnianym płotkiem z mostkiem i dwoma bramami. A ponieważ jest dobrze widoczna z drogi, zawsze nas zachęca do odwiedzin. Z reguły też bardzo szybko pojawia się przy niej pan, który mieszka naprzeciwko cerkwi i jest chętny do oprowadzania (chociaż tym razem nie pojawił się). Cerkiew greckokatolicka pw. św. Dymitra (obecnie kościół rzymskokatolicki św. Matki Bożej) z połowy XVIII wieku ma zgrabną formę z dość wysoką wieżą i całkowicie blaszanymi dachami. Ściany (poza izbicą, która ma szalunek z desek) kryte są przyciemniałym gontem, nadającym budynkowi patynę starości ( a jest to jedna z najstarszych cerkwi łemkowskich). Za budynkiem mieści się ogrodzony, zadbany teren cmentarzyka, na którym nagrobki zawsze są świeżo odmalowane, choć kolory się zmieniają – kilka lat temu były niebieskie, a teraz – zielone. Widać, że mieszkańcy bardzo dbają o swój zabytek. Wnętrze cerkwi zachwyca swym pięknem i kolorytem. Polichromia pochodzi z i poł XIX wieku, a wyremontowany ikonostas z wieku XVIII -go Cennym zabytkiem jest siedemnastowieczny ołtarz boczny z ikoną Matki Boskiej z Dzieciątkiem Hodegetrii.

Czarna
Cerkiew w Czarnej jest wspaniale położona i tworzy uroczy kompleks

cerkiew w Czarnej
Jest jedną z najstarszych cerkwi o zgrabnej sylwetce

Beskid Niski -cerkiew w Czarnej

cmentarz
Na małym cmentarzu przy cerkwi nagrobki malowane są w pastelowe barwy

3. Polany

Cerkiew w Polanach im Michała Archanioła z I poł XIX w. ( obecnie kościół ) ma poczerniałe gonty ścian i blaszany dach kalenicowy bez załamań, zaś konstrukcję wieży nietypową z wyraźnie wyodrębnioną izbicą i ciekawym przejściem do dużego przedsionka, dodatkowo przykrytego łamanym dachem. Pod tą wieżą nie ma bowiem babińca, tylko wydłużona nawa, zatem cerkiew w Polanach jest wyjątkowo dwudzielna, a nie tródzielna.

Polany
Cerkiew w Polanach ma kryte gontem ściany i reprezentuje typ budownictwa schyłkowego,

cerkiew w Polanach
ale z nietypową konstrukcją, bez babińca

4. Berest

Dziewiętnastowieczna cerkiew im. Kosmy i Damiana w Bereście ma również konstrukcję nietypową. Posiada wydłużoną nawę z przedsionkiem i wieżą przesuniętą w stosunku do babińca, przez co zostały tu zastosowane dwa rodzaje dachów: namiotowy, łamany i częściowo kalenicowy. Dachy z makowicami kryte są blachą, a ściany pokrywa gont. Cerkiew ogrodzona jest kamiennym murkiem, przez który prowadzi drewniana brama z krytym blachą dachem z makowicą a na terenie przy cerkiewnym stoi samotna wieża dzwonnicza, również zwieńczona baniastym dachem. Razem tworzy to kompleks prawdziwie malowniczy i stylowy. Świątynia jest obecnie kościołem im. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.

Berest
Cerkiew w Bereście tworzy ładny kompleks...

cerkiew w Bereście
z dzwonnicą stojącą poza murem cerkwi

5. Piorunka

Greckokatolicka cerkiew im Kosmy i Damiana w Piorunce pochodzi z końca XVIII wieku, ale nie wygląda tak nobliwie, jak należałoby się po niej spodziewać, patrząc na jej wiek, ze względu na gont pomalowany farbą. Kształt też ma oryginalny: wysoka wieża z zachatą, kryjąca babiniec wyróżnia się wyraźnie od sporo mniejszej nawy i prezbiterium. Blaszane dachy posiadają po dwie banie bez pseudolatarni. Obecnie jest tu kościół Matki Boskiej Różańcowej. Niestety nigdy jeszcze nie byłam w niej w środku.

Piorunka
Cerkiew w Piorunce ma wysoką wieżę z zachatą

cerkiew w Piorunce

6. Mochnaczka Niżna

Gdy idzie się Beskidzkim Szlakiem Głównym (czerwonym) z Hańczowej przez Banicę do Krynicy Górskiej wychodzi się w pewnej chwili z lasu na szczycie wzgórza Mizarne (tam kiedyś na łące Asia wdepnęła w gniazdo os i trzy z nich użądliły ją w stopę) i otwiera się przed nami piękny widok na Mochnaczkę Niżną w dolinie Popradu z wybijającą się z otoczenia bryłą cerkwi p. w. Michała Archanioła. Budowla to potężna, a jednak zgrabna. Cerkiew powstała w XVIII wieku, została w połowie XIX -tego powiększona: dawne prezbiterium włączono do nawy i przykryto jednym dachem namiotowym, łamanym a dobudowane nowe prezbiterium otrzymało dach kalenicowy. Oba blaszane dachy zostały zwieńczone takim samym baniastym hełmem z pseudolatarniami, jak wieża, dzięki czemu cerkiew, mimo nietypowej przebudowy zachowała styl zachodnio – łemkowski. Na izbicy wieży widać ciekawy dodatek – zegary. W środku barokowy ikonostas z przełomu XVIII i XIX wieku przesłonięty został częściowo przez XX – wieczny ołtarz.

Mochnaczka Niżna
Cerkiew w Mochnaczce Niznej wyróżnia się łamanymi dachami blaszanymi namiotowym i kalenicowym i zegarami na wysokiej wieży

cerkiew w Mochnaczce   ikonostas w w Mochnaczce Niżnej
Wieża z zegarem i barokowy ikonostats

Ostatnie świątynie na naszej trasie powrotnej były kościołami rzymskokatolickimi i zabytkami wielkiej klasy. W Binarowej podziwialiśmy arcydzieło sztuki - drewniany kościół z 1500 roku, pokryty unikalnymi malowidłami, obiekt będący na liście Światowego Dziedzictwa Ludzkości. Kościół, zbudowany z drewna jodłowego, kryty gontem, posiada wieżę z sobotami i wysoki, stromy dach. Polichromie stropu o ornamentyce roślinnej pochodzą z XVI wieku, a ścian z XVII-go. Każdy skrawek ścian pokryty jest malowidłem, w prezbiterium są to sceny przedstawiające Mękę Pańską, zaś w nawie obrazy o charakterze dydaktycznym, pełniące rolę malowanej Biblii (bardzo sugestywna jest scena z obrazem nagłej śmierci). Bardzo cenny i niezwykle bogaty jest barokowy ołtarz i gotyckie rzeźby i płaskorzeźby świętych dziewic. Obrazu całości nadają malowane meble, umieszczone w zakrystii i kamienna chrzcielnica, wykonana z piaskowca w XVI wieku. Kościół został uratowany przed całkowitym zniszczeniem w czasie powodzi w 2010 roku i obecnie po odnowieniu może znowu cieszyć oczy swym pięknem.

kościół w Binarowej
Całe wnętrze kościoła w Binarowej z 1500 r. pokryte jest malowidłami

droga krzyżowa
Tu przedstawiona została droga krzyżowa

bok ołtarza   polichromia    bok ołtarza

sufit
Polichromia na suficie

ołtarz w Binarowej
Unikalny barokowy ołtarz w Binarowej jest arcydziełem sztuki snycerskiej

święty   szczyt ołtarza w Binarowej   ołtarz
Elementy ołtarza

wspaniałe kolory

święte
Niektóre malowidła mają cel dydaktyczny

biblia
Droga do nieba

śmierć       przyjście śmierci
Nie znamy dnia ani godziny śmierci

konfesjonał       ławki
Sprzęty w kościele również są bardzo stare i malowane

chrzcielnica      ławki2
przy ławkach stoi szesnastowieczna chrzcielnica

Nasz ostatni turystyczny przystanek zrobiliśmy w Bieczu, mieście do tej pory nam nieznanym, a wielce zabytkowym. Miasto zwane "Perłą Podkarpacia" szczyci się średniowieczną zabudową zachowaną w obrębie murów miejskich z kilkoma wieżami obronnymi. Tu na rynku posiliśmy się przed dalszą drogą, blisko ratusza, który jest co prawda dziewiętnostowieczny, ale przylega do niego szesnastowieczna wieża renesansowa zdobiona sgraffiti. W Bieczu zwiedziliśmy wspaniałą kolegiatę Bożego Ciała, która już z zewnątrz przyciąga uwagę swą ogromną gotycką bryłą, okoloną murem z posągami świętych.

Biecz    muzeum w Bieczu
Biecz jest uroczym miastem z zabytkami gotyckimi i renesansowymi. W tym renesansowym, pięknie utrzymanym domu z basztą z XIV wieku znajduje się obecnie Muzeum Ziemi Bieckiej

ratusz         ratusz w Bieczu
Ratusz ma renesansową wieżę ze sgraffiti

wzgórze kolegiackie
Renesansowa brama wprowadza w obręb murów kompleksu kościelnego,...

 ze sgraffiti         dzwonnica
gdzie stoi kilka obiektów, m.in. dzwonnica ze sgraffiti

Biecz - kolegiata
ale dominującą jest tu kolegiata,

posągi świętych
okolona murem z posągami świętych

gotycka kolegiata

fasada         absyda
Gotycka fasada i absyda prezbiterium kolegiaty

A w środku, cóż za przepych! Jakie bogactwo zabytkowego wyposażenia! Monumentalna, gotycka nawa główna z szeregami naw bocznych, prezbiterium z 1480 roku, nakryte ceglanym sklepieniem kolebkowym w łukami, przepiękny renesansowy ołtarz trójpoziomowy, w którym rzeźby najwyższego poziomu wykonał syn Wita Stwosza, a w ołtarzu - szesnastowieczny obraz „Zdjęcie z krzyża” autorstwa malarza z kręgu Michała Anioła, rzeźbione renesansowe stalle, belka tęczowa z rzeźbami z XV wieku. Ołtarze boczne zachwyciły nas wspaniałą kwiatową snycerką. W bazylice znajdują się relikwie św. Jadwigi i liczne nagrobki, z alabastrowym, renesansowym nagrobkiem kasztelana Mikołaja Ligęzy. Bardzo cennym zabytkiem jest pulpit muzyczny z XVII wieku, jedyny taki w Europie. Oprowadzał nas po bazylice młody chłopak, który poruszył nas swoją chęcią przybliżenia nam niezwykłości tego miejsca i wiedzą na temat świątyni. Oby więcej takich młodych ludzi.

ołtarz główny w kolegiacie w Bieczu         obraz w ołtarzu
Trójpoziomowy renesansowy ołtarz główny w kolegiacie w Bieczu jest arcydziełam na skalę światową. Włoski obraz w ołtarzu z XVI wieku „Zdjęcie z krzyża” przypisuje się warsztatowi Michała Anioła

część górna
Rzeźby górnej części ołtarza wykonał podobno syn Wita Stwosza

sufit
Nad ołtarzem widać kawałki polichromii autorstwa Włodzimierza Tetmajera

ołtarz kwiatowy   ołtarz złoty   ołtarz boczny
Wspaniałe, przepyszne ołtarze boczne

Matka Boska         Częstochowska

złoty ołtarz   papież   biskup

aniołki   amorki   to samo
Aniołkowo
stalle
Renesansowe stalle w prezbiterium

ambona   nagrobek
Ambona i nagrobek Ligęzy

belka tęczowa
Piętnastowieczna belka tęczowa

ukrzyżowanie   grupa pod krzyżem

Chrystus       łotr

organy

witraż1         witraż2
Secesyjne witraże - może jakiś jest autorstwa Wyspiańskiego?

       Powrót do strony o Beskidach


Powrót do strony głównej o podróżach

mail

40994